| |
วจนัตถะ [คำจำกัดความ] ของวาโยธาตุ   |  

คณาจารย์อภิธรรมในประเทศไทย มีพระอาจารย์สัทธัมมโชติกะ ธัมมาจริยะ เป็นต้นรุ.๑๐๓ ได้แสดงวจนัตถะของวาโยธาตุไว้ดังนี้

วาโยธาตุเป็นธรรมชาติที่นำให้รูปธรรมทั้งหลายที่เกิดพร้อมกันกับตนนั้นตั้งมั่นไม่หวั่นไหว ดังมีวจนัตถะแสดงว่า “วายติ สหชาตธมฺเม อปตมาเน กตฺวา วหตีติ = วาโย” แปลความว่า ธรรมชาติใด ย่อมนำให้รูปที่เกิดพร้อมกันกับตนตั้งมั่นไม่หวั่นไหว เพราะเหตุนั้น ธรรมชาตินั้น ชื่อว่า วาโย

อีกนัยหนึ่ง “วายติ เทสนฺตรุปฺปตฺติ เหตุภาเวน ภูตสงฺฆาตํ ปาเปตีติ = วาโย” แปลความว่า ธรรมชาติใด ย่อมทำให้มหาภูตรูปที่เกิดพร้อมกันกับตนเคลื่อนไหวไปที่อื่นได้ โดยความเป็นเหตุให้เกิดความเคลื่อนไหวจากที่หนึ่งไปยังอีกที่หนึ่ง เพราะเหตุนั้น ธรรมชาตินั้น จึงชื่อว่า วาโย

อีกนัยหนึ่ง ในคัมภีร์วิสุทธิมรรครุ.๑๐๔ แสดงว่า “โย วิตฺถมฺภนภาโว วา สมุทีรณภาโว วา อยํ วาโยธาตุ” แปลความว่า ธรรมชาติใดที่ทรงไว้ซึ่งภาวะเคร่งตึง หรือภาวะเคลื่อนไหว ที่มีอยู่ภายในร่างกายนั้น เพราะเหตุนั้น ธรรมชาตินั้น จึงชื่อว่า วาโยธาตุ

ตามวจนัตถะทั้งหมดที่กล่าวแล้วนี้ ย่อมสรุปความหมายได้ว่า คำว่า วาโยธาตุ นั้น มี ๒ ความหมาย กล่าวคือ ธรรมชาติหรือสภาวะที่เคร่งตึงและนำให้รูปธรรมที่เกิดพร้อมกันกับตนนั้นตั้งมั่นไม่หวั่นไหว อย่างหนึ่ง และธรรมชาติหรือสภาวะที่หย่อนและนำให้รูปธรรมที่เกิดพร้อมกันกับตนนั้นหวั่นไหวหรือเคลื่อนไหวไปมาหรือเคลื่อนไหวไปสู่สถานที่ต่าง ๆ ได้ อีกอย่างหนึ่ง


เกี่ยวกับตำราอภิธรรม ออนไลน์ (Disclaimer)
ตำราอภิธรรมออนไลน์ พัฒนาขึ้นโดยความร่วมมือของอภิธรรมมหาวิทยาลัย วัดระฆังฯ วัดญาณเวศกวัน และ หอจดหมายเหตุพุทธทาส อินทปัญโญ เพื่อนำเสนอสื่อธรรมสำหรับการศึกษาค้นคว้า โดยได้รับอนุญาต และเอกสารต้นฉบับจากผู้เขียน ดังนี้
(๑) พระมหาชินวัฒน์ จกฺกวโร (๒๕๕๒), จิตปรมัตถ์: คู่มือศึกษาอภิธัมมัตถสังคหะ ปริเฉจที่ ๑, พิมพ์ครั้งที่ ๑.
(๒) พระมหาชินวัฒน์ จกฺกวโร (๒๕๕๖), เจตสิกปรมัตถ์: คู่มือศึกษาอภิธัมมัตถสังคหะ ปริเฉจที่ ๒, พิมพ์ครั้งที่ ๑.
(๓) พระมหาชินวัฒน์ จกฺกวโร (๒๕๖๓), รูปปรมัตถ์: คู่มือศึกษาอภิธัมมัตถสังคหะ ปริเฉจที่ ๖, พิมพ์ครั้งที่ ๑.
ผู้สนใจศึกษาสามารถติดต่อสอบถามรายละเอียดเกี่ยวกับหนังสือ และหลักสูตรการศึกษาได้ที่ สำนักงานอภิธรรมมหาวิทยาลัยแห่งประเทศไทย วัดระฆังโฆษิตารามวรมหาวิหาร (คณะ ๗) แขวงศิริราช เขตบางกอกน้อย กรุงเทพฯ ๑๐๗๐๐ โทร ๐๒ ๔๑๑ ๔๕๔๖, ๑๒ ๔๑๒ ๑๐๘๔, ๐๘๖ ๐๓๘ ๒๙๓๓

  |