| |
จำแนกอรูปาวจรจิตโดยบุคคล   |  

อรูปาวจรกุศลจิต ๔ ย่อมเกิดได้กับบุคคล ๔ จำพวก คือ ติเหตุกปุถุชน ๑ และพระเสกขบุคคล ๓ ที่ได้รูปาวจรปัญจมฌานมาแล้ว ในกามสุคติภูมิ ๗ รูปภูมิ ๑๕ [เว้นอสัญญสัตตภูมิ] และในอรูปภูมิ ๔ นั้น อรูปาวจรกุศลจิต ๔ ย่อมเกิดได้ตามสมควรแก่บุคคลในภูมินั้น ๆ ดังกล่าวแล้วในเรื่องการจำแนกอรูปาวจรจิตโดยภูมิ

อรูปาวจรวิปากจิต ๔ ย่อมเกิดได้กับบุคคล ๕ จำพวก คือ ติเหตุกปุถุชน ๑ และอริยบุคคล ๔ ที่เกิดอยู่ในอรูปภูมิ ๔ ตามสมควรแก่บุคคลในภูมินั้น ๆ หมายความว่า บุคคล ๑ ก็มีอรูปาวจรวิปากจิตได้ ๑ ดวง เฉพาะที่นำบุคคลนั้นไปเกิดในอรูปภูมิชั้นนั้นๆ เท่านั้น ดังกล่าวแล้วในเรื่องการจำแนกอรูปาวจรจิตโดยภูมิ

อรูปาวจรกิริยาจิต ๔ ย่อมเกิดได้กับพระอรหันตบุคคล ๑ ที่อยู่ในกามสุคติภูมิ ๗ รูปภูมิ ๑๕ [เว้นอสัญญสัตตภูมิ] และที่อยู่ในอรูปภูมิ ๔ นั้น อรูปาวจรกิริยาจิต ย่อมเกิดได้ตามสมควรแก่พระอรหันต์ที่อยู่ในภูมิชั้นนั้น ๆ ลดหลั่นกันขึ้นไป หมายความว่า พระอรหันต์ที่อยู่ในอรูปภูมิที่ต่ำกว่า ย่อมสามารถเจริญอรูปฌานตั้งแต่ชั้นที่ตนเคยได้แล้วนั้นเป็นต้นไปจนถึงเนวสัญญานาสัญญายตนฌาน ส่วนพระอรหันต์ที่อยู่ในอรูปภูมิชั้นสูงกว่าจะไม่ทำอรูปฌานที่ต่ำว่าฌานที่ตนเคยได้แล้ว เพราะฉะนั้น พระอรหันต์ที่อยู่ในอากาสานัญจายตนภูมิ ย่อมสามารถทำอรูปฌานกิริยาได้ทั้ง ๔ ชั้น พระอรหันต์ที่อยู่ในวิญญาณัญจายตนภูมิ ย่อมสามารถทำอรูปฌานกิริยาได้ ๓ ชั้น [เว้นอากาสานัญจายตนฌานกิริยา] พระอรหันต์ที่อยู่ในอากิญจัญญายตนภูมิ ย่อมสามารถทำอรูปฌานกิริยาได้ ๒ ชั้น คือ อากิญจัญญายตนฌานกิริยาและเนวสัญญานาสัญญายตนฌานกิริยา พระอรหันต์ที่อยู่ในเนวสัญญานาสัญญายตนภูมิ ย่อมสามารถทำเนวสัญญานาสัญญายตนฌานกิริยาได้อย่างเดียวเท่านั้น


เกี่ยวกับตำราอภิธรรม ออนไลน์ (Disclaimer)
ตำราอภิธรรมออนไลน์ พัฒนาขึ้นโดยความร่วมมือของอภิธรรมมหาวิทยาลัย วัดระฆังฯ วัดญาณเวศกวัน และ หอจดหมายเหตุพุทธทาส อินทปัญโญ เพื่อนำเสนอสื่อธรรมสำหรับการศึกษาค้นคว้า โดยได้รับอนุญาต และเอกสารต้นฉบับจากผู้เขียน ดังนี้
(๑) พระมหาชินวัฒน์ จกฺกวโร (๒๕๕๒), จิตปรมัตถ์: คู่มือศึกษาอภิธัมมัตถสังคหะ ปริเฉจที่ ๑, พิมพ์ครั้งที่ ๑.
(๒) พระมหาชินวัฒน์ จกฺกวโร (๒๕๕๖), เจตสิกปรมัตถ์: คู่มือศึกษาอภิธัมมัตถสังคหะ ปริเฉจที่ ๒, พิมพ์ครั้งที่ ๑.
(๓) พระมหาชินวัฒน์ จกฺกวโร (๒๕๖๓), รูปปรมัตถ์: คู่มือศึกษาอภิธัมมัตถสังคหะ ปริเฉจที่ ๖, พิมพ์ครั้งที่ ๑.
ผู้สนใจศึกษาสามารถติดต่อสอบถามรายละเอียดเกี่ยวกับหนังสือ และหลักสูตรการศึกษาได้ที่ สำนักงานอภิธรรมมหาวิทยาลัยแห่งประเทศไทย วัดระฆังโฆษิตารามวรมหาวิหาร (คณะ ๗) แขวงศิริราช เขตบางกอกน้อย กรุงเทพฯ ๑๐๗๐๐ โทร ๐๒ ๔๑๑ ๔๕๔๖, ๑๒ ๔๑๒ ๑๐๘๔, ๐๘๖ ๐๓๘ ๒๙๓๓

  |