| |
อุเบกขา ๑๐ ประการ   |  

สภาพธรรมที่เป็นอุเบกขา เมื่อรวมทั้งหมดแล้ว มี ๑๐ ประการ คือ

๑. ฉฬังคุเปกขา ได้แก่ อุเบกขาของพระอรหันต์ ในขณะที่กระทบกับอิฏฐารมณ์และอนิฏฐารมณ์ ย่อมทำจิตให้วางเฉยได้

๒. พ๎รัห๎มะวิหารุเปกขา ได้แก่ อุเบกขาภาวนาในพรหมวิหาร คือ การวางเฉยเป็นกลางต่อสัตว์ทั้งปวงที่เป็นสุขและทุกข์ โดยไม่ขวนขวายให้เกินขอบเขตแห่งเหตุปัจจัย หรือเกินขอบเขตกฎแห่งกรรม

๓. โพชฌังคุเปกขา ได้แก่ อุเบกขาในโพชฌงค์ ๗ ประการ คือ การวางเฉย ในธรรมที่เป็นไปโดยสม่ำเสมอกันในหนทางแห่งมรรคญาณ

๔. วิริยุเปกขา ได้แก่ ความวางเฉยพร้อมด้วยวิริยะ คือ ความเพียรที่พอ เหมาะ หรือ ความเพียรอย่างปานกลางซึ่งเป็นไปโดยสม่ำเสมอกันในการปฏิบัติ เรียกว่า มัชฌิมาปฏิปทา ก็ได้

๕. สังขารุเปกขา ได้แก่ อุเบกขาของพระโยคีบุคคล ในการเพ่งวิปัสสนาทำจิตให้วางเฉยต่ออารมณ์รูปนาม ภายหลังที่ได้วิปัสสนาญาณที่ ๘ แล้ว

๖. เวทนุเปกขา ได้แก่ อุเบกขาเวทนาที่อยู่ระหว่างสุขเวทนากับทุกขเวทนา หรือระหว่างโสมนัสสเวทนากับโทมนัสสเวทนา

๗. วิปัสสะนุเปกขา ได้แก่ อุเบกขาในวิปัสสนาที่วางเฉยต่อวิปัสสนูปกิเลส

๘. ตัตตะระมัชฌัตตุเปกขา ได้แก่ สภาวะของตัตตรมัชฌัตตตาเจตสิก ที่มีสภาพวางเฉยต่อสัตว์ทั้งหลาย

๙. ฌานุเปกขา ได้แก่ อุเบกขาของพระโยคีบุคคลที่ได้บรรลุจตุตถฌาน คือ ความวางเฉยต่อสุขในฌาน

๑๐. ปาริสุทธุเปกขา ได้แก่ อุเบกขาของปัญจมฌานลาภีบุคคล คือ ความวางเฉยในฌานอันหมดจดจากปีติและสุขแล้ว


เกี่ยวกับตำราอภิธรรม ออนไลน์ (Disclaimer)
ตำราอภิธรรมออนไลน์ พัฒนาขึ้นโดยความร่วมมือของอภิธรรมมหาวิทยาลัย วัดระฆังฯ วัดญาณเวศกวัน และ หอจดหมายเหตุพุทธทาส อินทปัญโญ เพื่อนำเสนอสื่อธรรมสำหรับการศึกษาค้นคว้า โดยได้รับอนุญาต และเอกสารต้นฉบับจากผู้เขียน ดังนี้
(๑) พระมหาชินวัฒน์ จกฺกวโร (๒๕๕๒), จิตปรมัตถ์: คู่มือศึกษาอภิธัมมัตถสังคหะ ปริเฉจที่ ๑, พิมพ์ครั้งที่ ๑.
(๒) พระมหาชินวัฒน์ จกฺกวโร (๒๕๕๖), เจตสิกปรมัตถ์: คู่มือศึกษาอภิธัมมัตถสังคหะ ปริเฉจที่ ๒, พิมพ์ครั้งที่ ๑.
(๓) พระมหาชินวัฒน์ จกฺกวโร (๒๕๖๓), รูปปรมัตถ์: คู่มือศึกษาอภิธัมมัตถสังคหะ ปริเฉจที่ ๖, พิมพ์ครั้งที่ ๑.
ผู้สนใจศึกษาสามารถติดต่อสอบถามรายละเอียดเกี่ยวกับหนังสือ และหลักสูตรการศึกษาได้ที่ สำนักงานอภิธรรมมหาวิทยาลัยแห่งประเทศไทย วัดระฆังโฆษิตารามวรมหาวิหาร (คณะ ๗) แขวงศิริราช เขตบางกอกน้อย กรุงเทพฯ ๑๐๗๐๐ โทร ๐๒ ๔๑๑ ๔๕๔๖, ๑๒ ๔๑๒ ๑๐๘๔, ๐๘๖ ๐๓๘ ๒๙๓๓

  |