| |
พยสนะ ๕ ประการ   |  

พยสนะ หมายถึง ความพินาศฉิบหายอย่างใหญ่หลวง เมื่อเกิดแก่บุคคลใดแล้ว ทำให้บุคคลนั้น มีสภาพระทมทุกข์ หมดกำลังใจ หรือแทบจะหมดอาลัยในชีวิต มี ๕ ประการ คือ

๑. ญาติพยสนะ ความพินาศแห่งญาติผู้เป็นที่รัก ได้แก่ การสูญเสียญาติผู้เป็นที่รักยิ่ง เช่น บิดามารดา บุตรธิดา สามีภรรยาตายไปโดยกะทันหัน ยังทำใจยอมรับไม่ได้ ย่อมทำให้เกิดความเศร้าโศกเสียใจ

๒. โภคพยสนะ ความพินาศแห่งโภคะสมบัติ ได้แก่ ทรัพย์สมบัติสูญเสียไปด้วยเหตุอันเกิดขึ้นกะทันหัน เช่น ถูกพายุพัดถล่ม ไฟไหม้ ถูกโกง เป็นต้น ยากที่จะทำใจยอมรับได้ จึงทำให้เกิดความเศร้าโศกเสียใจอย่างหนัก

๓. โรคพยสนะ ความพินาศเพราะโรคภัยเบียดเบียน ได้แก่ โรคร้ายแรงที่ยากแก่การเยียวยารักษาให้หายขาดได้ ซึ่งเกิดขึ้นโดยที่ตนเองไม่รู้มาก่อน เช่น โรคเอดส์ โรคมะเร็งระยะสุดท้าย เป็นต้น เมื่อทราบเข้าก็ทำให้เกิดความเศร้าโศกเสียใจ

๔. สีลพยสนะ ความพินาศแห่งศีล ได้แก่ ศีลที่ตนเองประคับประคองรักษามา เกิดวิบัติฉิบหายไปโดยรู้เท่าไม่ถึงการณ์ จนไม่สามารถเยียวยาแก้ไขได้ เมื่อรู้สึกตัวขึ้นมา ย่อมทำให้เกิดความเศร้าโศกเสียใจ

๕. ทิฏฐิพยสนะ ความพินาศเพราะความเห็นผิด ได้แก่ การที่บุคคลเป็นผู้มีความเห็นผิด ยึดถือปฏิบัติผิดมาเสียนาน และกระทำทุจริตกรรมด้วยความเห็นผิดนั้นมาอย่างใหญ่หลวง จนยากที่จะเยียวยาแก้ไขได้ เมื่อสำนึกตนได้ ก็ทำให้เกิดความเศร้าโศกเสียใจ

พยสนะทั้ง ๕ อย่างนี้ เกิดจากความสูญเสียสิ่งที่สำคัญในชีวิต โดยไม่ทันรู้ตัว หรือสูญเสียไปแบบกะทันหันโดยไม่ได้ระมัดระวัง เมื่อรู้สึกตัวแล้ว ทำให้เกิดความทุกข์ เรียกว่า โสกะ ความเศร้าโศก ปริเทวะ ความคร่ำครวญบ่นเพ้อรำพัน ทุกขะ ความทุกข์ทางกาย โทมนัสสะ ความทุกข์ระทมใจ และอุปายาสะ ความคับแค้นใจอย่างใหญ่หลวง ตามกำลังแห่งความรักและความสูญเสียนั้น ซึ่งเป็นปัจจัยให้เกิดโทสมูลจิตได้โดยง่าย


เกี่ยวกับตำราอภิธรรม ออนไลน์ (Disclaimer)
ตำราอภิธรรมออนไลน์ พัฒนาขึ้นโดยความร่วมมือของอภิธรรมมหาวิทยาลัย วัดระฆังฯ วัดญาณเวศกวัน และ หอจดหมายเหตุพุทธทาส อินทปัญโญ เพื่อนำเสนอสื่อธรรมสำหรับการศึกษาค้นคว้า โดยได้รับอนุญาต และเอกสารต้นฉบับจากผู้เขียน ดังนี้
(๑) พระมหาชินวัฒน์ จกฺกวโร (๒๕๕๒), จิตปรมัตถ์: คู่มือศึกษาอภิธัมมัตถสังคหะ ปริเฉจที่ ๑, พิมพ์ครั้งที่ ๑.
(๒) พระมหาชินวัฒน์ จกฺกวโร (๒๕๕๖), เจตสิกปรมัตถ์: คู่มือศึกษาอภิธัมมัตถสังคหะ ปริเฉจที่ ๒, พิมพ์ครั้งที่ ๑.
(๓) พระมหาชินวัฒน์ จกฺกวโร (๒๕๖๓), รูปปรมัตถ์: คู่มือศึกษาอภิธัมมัตถสังคหะ ปริเฉจที่ ๖, พิมพ์ครั้งที่ ๑.
ผู้สนใจศึกษาสามารถติดต่อสอบถามรายละเอียดเกี่ยวกับหนังสือ และหลักสูตรการศึกษาได้ที่ สำนักงานอภิธรรมมหาวิทยาลัยแห่งประเทศไทย วัดระฆังโฆษิตารามวรมหาวิหาร (คณะ ๗) แขวงศิริราช เขตบางกอกน้อย กรุงเทพฯ ๑๐๗๐๐ โทร ๐๒ ๔๑๑ ๔๕๔๖, ๑๒ ๔๑๒ ๑๐๘๔, ๐๘๖ ๐๓๘ ๒๙๓๓

  |