ไปยังหน้า : |
ถ้ามุสาวาทไม่ครบองค์ประกอบทั้ง ๔ แต่มีองค์ประกอบเพียง ๒ ประการ คือ มีจิตคิดจะกล่าวมุสาวาท และมีปโยคะ คือ พยายามมุสาด้วยกายหรือด้วยวาจา จะเป็นคฤหัสถ์หรือบรรพชิตก็ตาม ย่อมสำเร็จเป็น “ศีลวิบัติ” เท่านั้น ไม่เป็นการก้าวล่วงกรรมบถ แต่ถ้าครบองค์ทั้ง ๔ ย่อมสำเร็จเป็นกรรมบถ
มุสาวาทที่ทำให้ผู้หลงเชื่อเกิดความเสียหายนั้น ถ้าได้รับความเสียหายมาก มุสาวาทนั้นย่อมมีโทษมาก ถ้าเสียหายน้อยย่อมมีโทษน้อย เช่น ผู้ที่เป็นพยานเท็จ ทำให้ผู้ถูกกล่าวหาต้องได้รับโทษประหารชีวิต จำคุก หรือได้รับความเสียหายในทรัพย์สิน จัดเป็นมหาสาวัชชะ คือ มีโทษมาก อีกกรณีหนึ่ง ผู้ได้รับแจกเงิน ถูกผู้อื่นถามถึงจำนวนเงินที่ได้รับแจก แกล้งตอบว่า ได้รับมา ๒๐๐ บาท ซึ่งความจริงได้รับแจกมาเพียง ๑๒๐ บาทเท่านั้น เช่นนี้จัดเป็นอัปปสาวัชชะ คือ มีโทษน้อย