| |
อสุภะ ๑๐   |  

อสุภะ หมายถึง สิ่งที่ไม่สวยไม่งาม หรือ สิ่งที่น่ารังเกียจ เรียกว่า อสุภะ ดังวจนัตถะแสดงว่า นตฺถิ สุภํ เอตฺถาติ = อสุภํ แปลว่า สิ่งใดไม่มีความสวยงามสิ่งนั้นชื่อว่า อสุภะ ในที่นี้หมายเอาซากศพที่มีสภาพต่าง ๆ สำหรับใช้ในการเพ่งเพื่อทำลายกามราคะและทำให้จิตสงบอยู่ในอารมณ์นั้นอย่างเดียว มี ๑๐ อย่าง คือ

๑. อุทธุมาตกอสุภะ ซากศพที่ขึ้นพองอืด

๒. วินีลกอสุภะ ซากศพที่มีสีเขียวคล้ำ คือ สีเขียวกับสีดำปะปนกัน

๓. วิปุพพกอสุภะ ซากศพที่มีน้ำเหลืองน้ำหนองไหลเยิ้มออกมา

๔. วิจฉิททกอสุกะ ซากศพที่ถูกสับขาดเป็นท่อนน้อยท่อนใหญ่

๕. วิกขายิตกอสุภะ ซากศพที่ถูกสัตว์กัดกินกระจัดกระจาย

๖. วิกขิตตกอสุภะ ซากศพที่ถูกฟันขาดเป็นท่อน ๆ แล้วทิ้งเรี่ยราดกระจัด กระจายไปทั่วบริเวณ

๗. หตวิกขิตตกอสุภะ ซากศพที่ถูกสับฟันขาดเป็นท่อน ๆ แล้วทิ้งไว้แห่งละส่วน ๆ เช่น ศีรษะอยู่ทางหนึ่ง ตัวอยู่ทางหนึ่ง เป็นต้น

๘. โลหิตกอสุภะ ซากศพที่มีโลหิตไหลเยิ้มเต็มไปหมด

๙. ปุฬุวกอสุภะ ซากศพที่มีหมู่หนอนชอนไชเต็มไปหมด

๑๐. อัฏฐิกอสุภะ ซากศพที่เหลือแต่กระดูกขาวเกลื่อน

หมายเหตุ... อสุภะ ๑๐ อย่างนี้ หมายถึง ซากศพอันน่ารังเกียจซึ่งใช้เป็นอารมณ์ในการเพ่งเพื่อให้จิตสงบจากกิเลสนิวรณ์ สามารถเป็นอารมณ์เจริญสมถะกรรมฐานให้ถึงเพียงขั้นปฐมฌานเท่านั้น เนื่องจากสภาพของอารมณ์มีความเปลี่ยนแปลงไปเร็ว หมายความว่า เมื่อเวลาผ่านไปอีกไม่นาน สภาพของอารมณ์นั้นก็เปลี่ยนไปเป็นอสุภะอีกอย่างหนึ่งแล้ว อนึ่ง สภาพของซากศพนั้นเป็นสภาพที่น่ารังเกียจและน่ากลัว ฉะนั้น จิตจึงไม่แนบแน่นอยู่ในอารมณ์นั้นได้นาน จึงให้เข้าถึงฌานได้เพียงปฐมฌานเท่านั้น


เกี่ยวกับตำราอภิธรรม ออนไลน์ (Disclaimer)
ตำราอภิธรรมออนไลน์ พัฒนาขึ้นโดยความร่วมมือของอภิธรรมมหาวิทยาลัย วัดระฆังฯ วัดญาณเวศกวัน และ หอจดหมายเหตุพุทธทาส อินทปัญโญ เพื่อนำเสนอสื่อธรรมสำหรับการศึกษาค้นคว้า โดยได้รับอนุญาต และเอกสารต้นฉบับจากผู้เขียน ดังนี้
(๑) พระมหาชินวัฒน์ จกฺกวโร (๒๕๕๒), จิตปรมัตถ์: คู่มือศึกษาอภิธัมมัตถสังคหะ ปริเฉจที่ ๑, พิมพ์ครั้งที่ ๑.
(๒) พระมหาชินวัฒน์ จกฺกวโร (๒๕๕๖), เจตสิกปรมัตถ์: คู่มือศึกษาอภิธัมมัตถสังคหะ ปริเฉจที่ ๒, พิมพ์ครั้งที่ ๑.
(๓) พระมหาชินวัฒน์ จกฺกวโร (๒๕๖๓), รูปปรมัตถ์: คู่มือศึกษาอภิธัมมัตถสังคหะ ปริเฉจที่ ๖, พิมพ์ครั้งที่ ๑.
ผู้สนใจศึกษาสามารถติดต่อสอบถามรายละเอียดเกี่ยวกับหนังสือ และหลักสูตรการศึกษาได้ที่ สำนักงานอภิธรรมมหาวิทยาลัยแห่งประเทศไทย วัดระฆังโฆษิตารามวรมหาวิหาร (คณะ ๗) แขวงศิริราช เขตบางกอกน้อย กรุงเทพฯ ๑๐๗๐๐ โทร ๐๒ ๔๑๑ ๔๕๔๖, ๑๒ ๔๑๒ ๑๐๘๔, ๐๘๖ ๐๓๘ ๒๙๓๓

  |