| |
จำแนกสมุฏฐานิกรูปโดยสุตตันตนัย   |  

อาจารย์วรรณสิทธิ ไวทยะเสวีรุ.๖๐๑ อดีตประธานมูลนิธิแนบ มหานีรานนท์ได้แสดงการจำแนกสมุฏฐานิกรูปโดยสุตตันตนัยไว้ดังต่อไปนี้

ในพระสูตรรุ.๖๐๒ ได้แสดงรูปธรรมที่เกิดขึ้นภายในร่างกายของมนุษย์ ประกอบด้วยธาตุทั้ง ๔ มี ดิน น้ำ ไฟ ลม ประชุมกัน นับโดยอาการได้ ๔๒ อาการ ได้แก่ สสัมภารปถวี ๒๐ สสัมภารอาโป ๑๒ สสัมภารเตโช ๔ และสสัมภารวาโย ๖ เมื่อจำแนกสมุฏฐานของอาการ ๔๒ เหล่านี้แล้วได้ดังต่อไปนี้

๑. สสัมภารปถวี

ในสสัมภารปถวี ๒๐ อาการนั้น เฉพาะ อุทฺริยํ อาหารใหม่, กรีสํ อาหารเก่า รวม ๒ อาการนี้ มีอุตุเป็นสมุฏฐานอย่างเดียว ส่วนที่เหลืออีก ๑๘ อาการนั้น มีสมุฏฐานทั้ง ๔

๒. สสัมภารอาโป

ในสสัมภารอาโป ๑๒ อาการนั้น เฉพาะ ปุพฺโพ น้ำหนอง มุตฺตํ น้ำมูตร รวม ๒ อาการนี้ มีอุตุเป็นสมุฏฐานอย่างเดียว

เสโท เหงื่อ อสฺสุ น้ำตา เขโฬ น้ำลาย สิงฺฆาณิกา น้ำมูก รวม ๔ อาการนี้ มีสมุฏฐาน ๒ คือ จิตกับอุตุเป็นสมุฏฐาน

ส่วนที่เหลืออีก ๖ อาการนั้น คือ ปิตฺตํ น้ำดี เสมฺหํ เสลด โลหิตํ เลือด เมโท มันข้น วสา น้ำมันเหลว ลสิกา ไขข้อ มีสมุฏฐานทั้ง ๔

๓. สสัมภารเตโช

ในสสัมภารเตโช ๔ อาการนั้น เฉพาะ ปาจกเตโช ไฟที่ย่อยอาหาร [ไฟธาตุที่เกิดจากกรรม] นี้ มีกรรมเป็นสมุฏฐานอย่างเดียว

ส่วนที่เหลืออีก ๓ คือ อุสฺมาเตโช ไฟที่ทำให้เกิดความอบอุ่น [ไออุ่นในร่างกาย] ชิรณเตโช ไฟที่ทำให้ร่างกายเสื่อมโทรมลง สนฺตาปนเตโช ไฟที่ทำให้ร่างกายร้อนจัด มีสมุฏฐานทั้ง ๔

๔. สสัมภารวาโย

ในสสัมภารวาโย ๖ อาการนั้น เฉพาะ อสฺสาสปสฺสาสวาโย ลมหายใจเข้าลมหายใจออก มีจิตเป็นสมุฏฐานอย่างเดียว ส่วนที่เหลืออีก ๕ อาการนั้นมีสมุฏฐานทั้ง ๔


เกี่ยวกับตำราอภิธรรม ออนไลน์ (Disclaimer)
ตำราอภิธรรมออนไลน์ พัฒนาขึ้นโดยความร่วมมือของอภิธรรมมหาวิทยาลัย วัดระฆังฯ วัดญาณเวศกวัน และ หอจดหมายเหตุพุทธทาส อินทปัญโญ เพื่อนำเสนอสื่อธรรมสำหรับการศึกษาค้นคว้า โดยได้รับอนุญาต และเอกสารต้นฉบับจากผู้เขียน ดังนี้
(๑) พระมหาชินวัฒน์ จกฺกวโร (๒๕๕๒), จิตปรมัตถ์: คู่มือศึกษาอภิธัมมัตถสังคหะ ปริเฉจที่ ๑, พิมพ์ครั้งที่ ๑.
(๒) พระมหาชินวัฒน์ จกฺกวโร (๒๕๕๖), เจตสิกปรมัตถ์: คู่มือศึกษาอภิธัมมัตถสังคหะ ปริเฉจที่ ๒, พิมพ์ครั้งที่ ๑.
(๓) พระมหาชินวัฒน์ จกฺกวโร (๒๕๖๓), รูปปรมัตถ์: คู่มือศึกษาอภิธัมมัตถสังคหะ ปริเฉจที่ ๖, พิมพ์ครั้งที่ ๑.
ผู้สนใจศึกษาสามารถติดต่อสอบถามรายละเอียดเกี่ยวกับหนังสือ และหลักสูตรการศึกษาได้ที่ สำนักงานอภิธรรมมหาวิทยาลัยแห่งประเทศไทย วัดระฆังโฆษิตารามวรมหาวิหาร (คณะ ๗) แขวงศิริราช เขตบางกอกน้อย กรุงเทพฯ ๑๐๗๐๐ โทร ๐๒ ๔๑๑ ๔๕๔๖, ๑๒ ๔๑๒ ๑๐๘๔, ๐๘๖ ๐๓๘ ๒๙๓๓

  |