| |
ความหมายของอเหตุกจิต   |  

๑. อกุศลวิปากจิต หมายถึง จิตที่เป็นผลของอกุศลจิต ๑๒ ดวง แต่เป็นจิตที่ไม่ประกอบด้วยเหตุอย่างใดอย่างหนึ่ง เพราะอกุศลจิต ๑๒ ดวงเป็นจิตที่มีกำลังแห่งความแนบแน่นในอารมณ์น้อย เนื่องจากอำนาจของอุทธัจจเจตสิกที่เข้าไปประกอบร่วมอยู่ด้วยทุกดวงนั้นเข้าไปบั่นทอนกำลัง ทำให้กำลังของเอกัคคตาเจตสิกที่ประกอบร่วมด้วยนั้นลดน้อยลงไป และทำให้กำลังของเหตุถูกทำลายไปด้วย ด้วยเหตุนี้ อกุศลจิต ๑๒ ดวงนั้น เมื่อส่งผลเป็นวิบาก จึงไม่ประกอบด้วยเหตุอย่างใดอย่างหนึ่งเลย

๒. อเหตุกกุศลวิปากจิต หมายถึง จิตที่เป็นผลของมหากุศลจิต ๘ ดวง แต่ ไม่มีเหตุประกอบ เพราะในขณะทำกุศลนั้น บกพร่องด้วยเจตนา ๓ อย่างใดอย่างหนึ่ง หรือทั้ง ๓ อย่าง คือ บุพพเจตนา ก่อนทำ มุญจนเจตนา ขณะทำ อปรเจตนา หลังทำเสร็จแล้ว เมื่อเจตนาอ่อนกำลังลง กำลังของเหตุก็ถูกทำลายไปด้วย ด้วยเหตุนี้ เมื่อเกิดเป็นวิบาก จึงไม่ประกอบด้วยเหตุอย่างใดอย่างหนึ่งเลย อีกนัยหนึ่ง อเหตุกกุศลวิปากจิต ๘ นั้น เป็นจิตที่เป็นผลพลอยได้จากมหากุศลจิตอีกส่วนหนึ่ง เพราะมหากุศลจิตนั้นนอกจากส่งผลเป็นมหาวิบากโดยตรงแล้ว ยังส่งผลเป็นอเหตุกกุศลวิปากจิตอีก ๘ ดวงด้วย ฉะนั้น เมื่อเป็นผลโดยอ้อม จึงไม่มีเหตุประกอบ

๓. อเหตุกกิริยาจิต หมายถึง จิตที่เกิดขึ้น สักแต่ว่าทำหน้าที่ของตน ๆ โดยไม่ต้องอาศัยเหตุอย่างใดอย่างหนึ่ง เนื่องจากหน้าที่นั้นเป็นหน้าที่ที่เกิดขึ้นจำเพาะหน้าไม่ต้องอาศัยความพยายามมาก หรือเป็นหน้าที่ที่ใกล้จะสำเร็จแล้ว เพียงแต่ทำการลงไปนิดหน่อยก็สำเร็จลงแล้ว ฉะนั้น จึงไม่ประกอบด้วยเหตุอย่างใดอย่างหนึ่งเช่นเดียวกัน


เกี่ยวกับตำราอภิธรรม ออนไลน์ (Disclaimer)
ตำราอภิธรรมออนไลน์ พัฒนาขึ้นโดยความร่วมมือของอภิธรรมมหาวิทยาลัย วัดระฆังฯ วัดญาณเวศกวัน และ หอจดหมายเหตุพุทธทาส อินทปัญโญ เพื่อนำเสนอสื่อธรรมสำหรับการศึกษาค้นคว้า โดยได้รับอนุญาต และเอกสารต้นฉบับจากผู้เขียน ดังนี้
(๑) พระมหาชินวัฒน์ จกฺกวโร (๒๕๕๒), จิตปรมัตถ์: คู่มือศึกษาอภิธัมมัตถสังคหะ ปริเฉจที่ ๑, พิมพ์ครั้งที่ ๑.
(๒) พระมหาชินวัฒน์ จกฺกวโร (๒๕๕๖), เจตสิกปรมัตถ์: คู่มือศึกษาอภิธัมมัตถสังคหะ ปริเฉจที่ ๒, พิมพ์ครั้งที่ ๑.
(๓) พระมหาชินวัฒน์ จกฺกวโร (๒๕๖๓), รูปปรมัตถ์: คู่มือศึกษาอภิธัมมัตถสังคหะ ปริเฉจที่ ๖, พิมพ์ครั้งที่ ๑.
ผู้สนใจศึกษาสามารถติดต่อสอบถามรายละเอียดเกี่ยวกับหนังสือ และหลักสูตรการศึกษาได้ที่ สำนักงานอภิธรรมมหาวิทยาลัยแห่งประเทศไทย วัดระฆังโฆษิตารามวรมหาวิหาร (คณะ ๗) แขวงศิริราช เขตบางกอกน้อย กรุงเทพฯ ๑๐๗๐๐ โทร ๐๒ ๔๑๑ ๔๕๔๖, ๑๒ ๔๑๒ ๑๐๘๔, ๐๘๖ ๐๓๘ ๒๙๓๓

  |