| |
สรุปความเรื่องโลภเจตสิก   |  

โลภเจตสิก อยู่ในกลุ่ม อกุศลราสี คือ หมวดแห่งอกุศลเจตสิก ๑๔ เป็น โลติกเจตสิก แปลว่า เจตสิกที่ประกอบเฉพาะในโลภมูลจิต ๘ ดวงเท่านั้น

โลภเจตสิก เป็น นิยตโยคีเจตสิก คือ เจตสิกที่ประกอบกับจิตได้โดยแน่นอน หมายความว่า เมื่อระบุว่า ประกอบกับโลภมูลจิต ๘ ดวง ครั้นเมื่อโลภมูลจิตดวงใดดวงหนึ่งเกิดขึ้น ย่อมมีโลภเจตสิกประกอบร่วมด้วยเสมอ โดยไม่มีกรณียกเว้น

โลภเจตสิกย่อมเกิดร่วมกับเจตสิกได้ ๒๑ ดวง [เว้นโลภะ] คือ

เมื่อประกอบกับโลภมูลจิต ๘ ย่อมเกิดพร้อมด้วยอัญญสมานเจตสิก ๑๓ โมจตุกเจตสิก ๔ ทิฏฐิเจตสิก ๑ มานเจตสิก ๑ ถีทุกเจตสิก ๒

โลภเจตสิกนี้ ย่อมละได้โดยเด็ดขาด ที่เรียกว่า สมุจเฉทปหาน ด้วยอำนาจอรหัตตมรรคญาณ ส่วนมรรคญาณอื่นย่อมละได้เป็นบางส่วน คือ

โสดาปัตติมรรคญาณ ย่อมละโลภเจตสิก ที่ประกอบกับ ทิฏฐิคตสัมปยุตตจิต ๔ โดยเด็ดขาด เรียกว่า สมุจเฉทปหาน

สกิทาคามิมรรคญาณ ย่อมละโลภเจตสิก ที่ประกอบกับ ทิฏฐิคตวิปปยุตตจิต ๔ ที่เป็นประเภทโอฬาริกะ คือ ที่มีสภาพยังหยาบอยู่ โดยการทำให้เบาบาง เรียกว่า อนุกรปหาน

อนาคามิมรรคญาณ ย่อมละโลภเจตสิก ที่ประกอบกับ ทิฏฐิคตวิปปยุตตจิต ๔ ที่เกี่ยวกับกามราคะ ได้โดยเด็ดขาด ที่เรียกว่า สมุจเฉทปหาน

อรหัตตมรรคญาณ ย่อมละโลภเจตสิก ที่ประกอบกับ ทิฏฐิคตวิปปยุตตจิต ๔ ที่เกี่ยวกับรูปราคะ อรูปราคะ ได้โดยเด็ดขาด ที่เรียกว่า สมุจเฉทปหาน

เพราะฉะนั้น พระอรหันต์เท่านั้น ที่สามารถชำระล้างโลภเจตสิกให้หมดไปจากขันธสันดานได้โดยเด็ดขาด


เกี่ยวกับตำราอภิธรรม ออนไลน์ (Disclaimer)
ตำราอภิธรรมออนไลน์ พัฒนาขึ้นโดยความร่วมมือของอภิธรรมมหาวิทยาลัย วัดระฆังฯ วัดญาณเวศกวัน และ หอจดหมายเหตุพุทธทาส อินทปัญโญ เพื่อนำเสนอสื่อธรรมสำหรับการศึกษาค้นคว้า โดยได้รับอนุญาต และเอกสารต้นฉบับจากผู้เขียน ดังนี้
(๑) พระมหาชินวัฒน์ จกฺกวโร (๒๕๕๒), จิตปรมัตถ์: คู่มือศึกษาอภิธัมมัตถสังคหะ ปริเฉจที่ ๑, พิมพ์ครั้งที่ ๑.
(๒) พระมหาชินวัฒน์ จกฺกวโร (๒๕๕๖), เจตสิกปรมัตถ์: คู่มือศึกษาอภิธัมมัตถสังคหะ ปริเฉจที่ ๒, พิมพ์ครั้งที่ ๑.
(๓) พระมหาชินวัฒน์ จกฺกวโร (๒๕๖๓), รูปปรมัตถ์: คู่มือศึกษาอภิธัมมัตถสังคหะ ปริเฉจที่ ๖, พิมพ์ครั้งที่ ๑.
ผู้สนใจศึกษาสามารถติดต่อสอบถามรายละเอียดเกี่ยวกับหนังสือ และหลักสูตรการศึกษาได้ที่ สำนักงานอภิธรรมมหาวิทยาลัยแห่งประเทศไทย วัดระฆังโฆษิตารามวรมหาวิหาร (คณะ ๗) แขวงศิริราช เขตบางกอกน้อย กรุงเทพฯ ๑๐๗๐๐ โทร ๐๒ ๔๑๑ ๔๕๔๖, ๑๒ ๔๑๒ ๑๐๘๔, ๐๘๖ ๐๓๘ ๒๙๓๓

  |