ไปยังหน้า : |
อิสสาเจตสิก เป็นสภาวธรรมที่ไม่ยินดีพอใจหรือไม่ชื่นชมในทรัพย์สมบัติหรือคุณความดีของบุคคลอื่น หมายถึง ความไม่พอใจให้บุคคลอื่นได้ดี มีความสุข ประสบความสำเร็จ มีความปรารถนาให้บุคคลอื่นต่ำต้อย ไร้เกียรติยศ ไร้ศักดิ์ศรี หรือโง่เขลาเบาปัญญา ดำรงอยู่ในฐานะที่ต่ำต้อยกว่าตนเองในทุกด้าน อำนาจของอิสสาเจตสิกนี้ ย่อมทำบุคคลให้มีจิตใจตกต่ำ มีความคิดอ่านไม่สุขุมคัมภีรภาพ มีจิตใจคับแคบ จึงเป็นเหตุให้บุคคลนั้นเป็นผู้มีวาสนาน้อย มีอานุภาพน้อย ไม่เจริญก้าวหน้าในหน้าที่การงานและคุณงามความดี ย่อมพลาดโอกาสอันดีงามที่สมควรจะได้ มักเป็นคนไร้ญาติขาดมิตรที่มีความปรารถนาดีด้วย เพราะเอือมระอาในความอิจฉาริษยาของบุคคลนั้น
อิสสาเจตสิกเป็นสังโยชน์เครื่องผูกรัดตรึงตราจิตใจของสัตว์ให้ตกอยู่ในภาวะอันต่ำต้อย ไม่ให้ก้าวไปสู่ความเจริญก้าวหน้า หรือไม่ให้ข้ามพ้นจากภพภูมิเบื้องต่ำไปสู่ภพภูมิเบื้องสูงได้ เพราะรึงรัดจิตใจของสัตว์ให้จมอยู่ในห้วงทะเลแห่งความคับแคบของจิตใจ จึงมักพาไปสู่อบายภูมิโดยมาก บุคคลผู้เป็นพระโสดาบัน จึงจะสามารถละอิสสานี้ได้เด็ดขาดเป็นสมุจเฉทปหาน เพราะฉะนั้น พระโสดาบันจึงเป็นผู้พ้นแล้วจากอบายภูมิอย่างเด็ดขาด