ไปยังหน้า : |
เหตุปัจจัยหลักที่ทำให้เกิดโสภณธรรม มี ๒ ประการ คือ
๑. ปรโตโฆสะ เสียงประกาศจากบุคคลอื่น
๒. โยนิโสมนสิการ การพิจารณาโดยอุบายอันแยบคาย
อธิบายความหมาย
๑. ปรโตโฆสะ หมายถึง คำบอกเล่า คำกล่าวสอน คำแนะนำสั่งสอนของกัลยาณมิตร ได้แก่ บิดามารดา ปู่ย่า ตายาย ลุงป้า น้าอา ญาติพี่น้องทั้งหลาย ครู อุปัชยาย์ อาจารย์ พระบรมศาสดา และพระสาวก เป็นต้น ตลอดถึงบุคคลทั้งหลายหรือแม้แต่สัตว์ทั้งหลายที่เป็นตัวอย่างเป็นคติให้เกิดความคิดที่ดีงาม
๒. โยนิโสมนสิการ หมายถึง การพิจารณาอารมณ์ต่าง ๆ หรือสิ่งต่าง ๆ ที่ได้ประสบพบเห็นโดยอุบายอันแยบคาย อันได้แก่ สัมมาทิฏฐิ คือ ความเห็นชอบตามทำนองคลองธรรม ไม่ออกนอกกรอบแห่งพระธรรมวินัย หรือหลักศีลธรรม หลักวัฒนธรรมประเพณีอันดีงาม
คุณธรรมทั้ง ๒ ประการนี้ เป็นบ่อเกิดของกุศลธรรมทั้งหลาย ที่เรียกว่า โสภณธรรม หรือ โสภณเจตสิก และเป็นอุปการะคุณต่อบุคคลทั้งหลาย ผู้หวังความเจริญในบารมีธรรมยิ่ง ๆ ขึ้นไป หรือผู้หวังจะประพฤติพรหมจรรย์ให้บริสุทธิ์ บริบูรณ์ ต้องมีคุณธรรมทั้ง ๒ ประการนี้เป็นเครื่องโอบอุ้มอุดหนุนและหล่อเลี้ยงอยู่เสมอ ถ้าขาดคุณธรรมทั้ง ๒ ประการนี้แล้ว อาจหลงไปในทางผิดได้