| |
ชาติของจิต   |  

จิตทั้งหมดที่ว่าโดยย่อ ๘๙ ดวงนั้น เมื่อจำแนกโดยประเภทแห่งชาติของจิตแล้วมี ๔ ชาติ ดังที่ท่านพระอนุรุทธาจารย์เถระเจ้าได้แสดงคาถาสังคหะที่ ๑๒ ไว้ดังต่อไปนี้

(๑๒) ทฺวาทสากุสลาเนวํ กุสลาเนกวีสติ
ฉตฺตึเสว วิปากานิ กฺริยาจิตฺตานิ วีสติ ฯ

แปลความว่า

นับจำนวนจิต ๘๙ โดยประเภทแห่งชาติแล้ว มีดังนี้ อกุศลจิต มี ๑๒ ดวง กุศลจิต มี ๒๑ ดวง วิปากจิต มี ๓๖ ดวง และกิริยาจิต มี ๒๐ ดวง

อธิบายความว่า

อกุศลจิต มี ๑๒ ดวง คือ โลภมูลจิต มี ๘ ดวง โทสมูลจิต มี ๒ ดวง โมหมูลจิต มี ๒ ดวง จึงรวมเป็นอกุศลจิต ๑๒ ดวง

กุศลจิต มี ๒๑ ดวง คือ มหากุศลจิต มี ๘ ดวง รูปาวจรกุศลจิต มี ๕ ดวง อรูปาวจรกุศลจิต มี ๔ ดวง โลกุตตรจิตหรือมรรคจิต มี ๔ ดวง จึงรวมเป็นกุศลจิต ๒๑ ดวง

วิปากจิตมี ๓๖ ดวง คือ อกุศลวิปากจิต มี ๗ ดวง อเหตุกกุศลวิปากจิต มี ๘ ดวง มหาวิปากจิต มี ๘ ดวง รูปาวจรวิปากจิต มี ๕ ดวง อรูปาวจรจิต มี ๔ ดวง โลกุตตรวิบากหรือผลจิต มี ๔ ดวง จึงรวมเป็นวิปากจิต ๓๖ ดวง

กิริยาจิต มี ๒๐ ดวง คือ อเหตุกกิริยาจิต มี ๓ ดวง มหากิริยาจิต มี ๘ ดวง รูปาวจรกิริยาจิต มี ๕ ดวง อรูปาวจรกิริยาจิต มี ๔ ดวง จึงรวมเป็นกิริยาจิต ๒๐ ดวง


เกี่ยวกับตำราอภิธรรม ออนไลน์ (Disclaimer)
ตำราอภิธรรมออนไลน์ พัฒนาขึ้นโดยความร่วมมือของอภิธรรมมหาวิทยาลัย วัดระฆังฯ วัดญาณเวศกวัน และ หอจดหมายเหตุพุทธทาส อินทปัญโญ เพื่อนำเสนอสื่อธรรมสำหรับการศึกษาค้นคว้า โดยได้รับอนุญาต และเอกสารต้นฉบับจากผู้เขียน ดังนี้
(๑) พระมหาชินวัฒน์ จกฺกวโร (๒๕๕๒), จิตปรมัตถ์: คู่มือศึกษาอภิธัมมัตถสังคหะ ปริเฉจที่ ๑, พิมพ์ครั้งที่ ๑.
(๒) พระมหาชินวัฒน์ จกฺกวโร (๒๕๕๖), เจตสิกปรมัตถ์: คู่มือศึกษาอภิธัมมัตถสังคหะ ปริเฉจที่ ๒, พิมพ์ครั้งที่ ๑.
(๓) พระมหาชินวัฒน์ จกฺกวโร (๒๕๖๓), รูปปรมัตถ์: คู่มือศึกษาอภิธัมมัตถสังคหะ ปริเฉจที่ ๖, พิมพ์ครั้งที่ ๑.
ผู้สนใจศึกษาสามารถติดต่อสอบถามรายละเอียดเกี่ยวกับหนังสือ และหลักสูตรการศึกษาได้ที่ สำนักงานอภิธรรมมหาวิทยาลัยแห่งประเทศไทย วัดระฆังโฆษิตารามวรมหาวิหาร (คณะ ๗) แขวงศิริราช เขตบางกอกน้อย กรุงเทพฯ ๑๐๗๐๐ โทร ๐๒ ๔๑๑ ๔๕๔๖, ๑๒ ๔๑๒ ๑๐๘๔, ๐๘๖ ๐๓๘ ๒๙๓๓

  |