ไปยังหน้า : |
๑. ปัญญาวิมุตติ หมายถึง ผู้ที่บรรลุเป็นพระอรหันต์โดยการเจริญวิปัสสนาอย่างเดียว ไม่ได้ฌานสมาบัติอย่างใดอย่างหนึ่ง เรียกว่า สุกขวิปัสสก
๒. เจโตวิมุตติ หมายถึง ผู้ที่บรรลุเป็นพระอรหันต์ และได้ฌานสมาบัติด้วย โดยเหตุ ๓ ประการ อย่างใดอย่างหนึ่ง คือ
๑] เจริญวิปัสสนามาก่อน จนได้บรรลุเป็นพระอรหันต์แล้วจึงมาเจริญสมถะกรรมฐานทำฌานให้เกิดขึ้นทีหลัง
๒] ได้ฌานมาก่อนแล้ว เอาฌานเป็นบาทเจริญวิปัสสนาจนได้บรรลุเป็นพระอรหันต์
๓] เจริญวิปัสสนาอย่างเดียว เมื่อได้บรรลุอรหัตตมรรคอรหัตตผลแล้วฌานก็เกิดขึ้นมาพร้อมกับอรหัตตมรรคอรหัตตผลนั้นเลย ด้วยอำนาจแห่งบุญเก่า เรียกว่า มัคคสิทธิฌาน แปลว่า ฌานที่สำเร็จมาพร้อมกับมรรค