| |
บทสรุปเรื่องเวทนาเจตสิก   |  

เวทนาเจตสิก อยู่ในกลุ่ม อัญญสมานราสี คือ หมวดของอัญญสมานเจตสิก ๑๓ ดวง เป็น สัพพจิตตสาธารณเจตสิก คือ เจตสิกที่ประกอบกับจิตได้ทุกดวง

เวทนาเจตสิก เป็น นิยตโยคีเจตสิก คือ เจตสิกที่ประกอบกับจิตโดยแน่นอน หมายความว่า เมื่อระบุว่าประกอบกับจิตดวงใดได้แล้ว เมื่อจิตดวงนั้นเกิดขึ้น ย่อมมีเวทนาเจตสิกประกอบร่วมด้วยเสมอ ไม่มีกรณียกเว้น คือ

สุขเวทนา ประกอบกับ สุขสหคตกายวิญญาณจิต ๑

ทุกขเวทนา ประกอบกับ ทุกขสหคตกายวิญญาณจิต ๑

โสมนัสสเวทนา ประกอบกับ โสมนัสสสหคตจิต ๖๒

โทมนัสสเวทนา ประกอบกับ โทสมูลจิต ๒

อุเบกขาเวทนา ประกอบกับ อุเบกขาสหคตจิต ๕๕

เวทนาเจตสิก เป็นสภาพธรรมที่ทำการเสวยรสแห่งอารมณ์ที่ตนเองทำการรับรู้พร้อมกับสัมปยุตตธรรมทั้งหลาย ได้แก่ จิตและเจตสิกอื่น ๆ ที่เกิดพร้อมกันในขณะนั้น ๆ จึงทำให้สัตว์ทั้งหลายเกิดความรู้สึกเป็นสุข เป็นทุกข์ หรืออุเบกขาขึ้นมาได้ ถ้าขาดเวทนาเจตสิกแล้ว จิตและเจตสิกอื่น ๆ ย่อมไม่สามารถเสวยรสชาติแห่งอารมณ์ได้ เมื่อเป็นเช่นนี้ สัตว์ทั้งหลายย่อมไม่เกิดความรู้สึกต่าง ๆ ได้

เวทนาเจตสิกเกิดร่วมกับเจตสิก ๕๑ ดวง [เว้นตัวเอง] คือ

เมื่อประกอบกับอกุศลจิต ๑๒ ดวง ย่อมเกิดพร้อมกับอัญญสมานเจตสิก ๑๒ [เว้นเวทนา] และอกุศลเจตสิก ๑๔ ตามที่จิตแต่ละดวงนั้นจะมีเจตสิกอะไรประกอบร่วมด้วยได้ เวทนาเจตสิกย่อมเกิดร่วมกับเจตสิกนั้นด้วย

เมื่อประกอบกับอเหตุกจิต ๑๘ ดวงย่อมเกิดพร้อมกับอัญญสมานเจตสิก ๑๑ [เว้นเวทนาและฉันทะ] ตามที่จิตแต่ละดวงนั้นจะมีเจตสิกอะไรประกอบร่วมด้วยได้เวทนาเจตสิกย่อมเกิดร่วมกับเจตสิกนั้นด้วย

เมื่อประกอบโสภณจิต ๕๙ หรือ ๙๑ ดวง ย่อมเกิดพร้อมกับอัญญสมานเจตสิก ๑๒ [เว้นเวทนา] และโสภณจิต ๒๕ ตามที่จิตแต่ละดวงนั้นจะมีเจตสิกอะไรประกอบร่วมด้วยได้ เวทนาเจตสิกย่อมเกิดร่วมกับเจตสิกนั้นด้วย


เกี่ยวกับตำราอภิธรรม ออนไลน์ (Disclaimer)
ตำราอภิธรรมออนไลน์ พัฒนาขึ้นโดยความร่วมมือของอภิธรรมมหาวิทยาลัย วัดระฆังฯ วัดญาณเวศกวัน และ หอจดหมายเหตุพุทธทาส อินทปัญโญ เพื่อนำเสนอสื่อธรรมสำหรับการศึกษาค้นคว้า โดยได้รับอนุญาต และเอกสารต้นฉบับจากผู้เขียน ดังนี้
(๑) พระมหาชินวัฒน์ จกฺกวโร (๒๕๕๒), จิตปรมัตถ์: คู่มือศึกษาอภิธัมมัตถสังคหะ ปริเฉจที่ ๑, พิมพ์ครั้งที่ ๑.
(๒) พระมหาชินวัฒน์ จกฺกวโร (๒๕๕๖), เจตสิกปรมัตถ์: คู่มือศึกษาอภิธัมมัตถสังคหะ ปริเฉจที่ ๒, พิมพ์ครั้งที่ ๑.
(๓) พระมหาชินวัฒน์ จกฺกวโร (๒๕๖๓), รูปปรมัตถ์: คู่มือศึกษาอภิธัมมัตถสังคหะ ปริเฉจที่ ๖, พิมพ์ครั้งที่ ๑.
ผู้สนใจศึกษาสามารถติดต่อสอบถามรายละเอียดเกี่ยวกับหนังสือ และหลักสูตรการศึกษาได้ที่ สำนักงานอภิธรรมมหาวิทยาลัยแห่งประเทศไทย วัดระฆังโฆษิตารามวรมหาวิหาร (คณะ ๗) แขวงศิริราช เขตบางกอกน้อย กรุงเทพฯ ๑๐๗๐๐ โทร ๐๒ ๔๑๑ ๔๕๔๖, ๑๒ ๔๑๒ ๑๐๘๔, ๐๘๖ ๐๓๘ ๒๙๓๓

  |