ในคัมภีร์อภิธัมมัตถสังคหะและปรมัตถทีปนีรุ.๔๓๒ ได้แสดงสรุปความหมายของอุปจยรูปและสันตติรูปไว้ดังต่อไปนี้

การเกิดขึ้นของรูปในขณะถือปฏิสนธิของเหล่าสัตว์ผู้เกิดในครรภ์ ชื่อว่า อุปจยะ เพราะเป็นสภาพเกิดขึ้นก่อน ต่อจากนั้น การเกิดขึ้นของรูปในช่วงระยะเกิดตา หู จมูก และลิ้น ซึ่งเกิดก่อนอวัยวะทั้งหมด ชื่อว่า อุปจยะ เพราะเป็นสภาพเจริญเติบโตต่อมา ภายหลังจากนั้น การเกิดขึ้นของกระแสรูปที่มีเหตุ ๔ ประการ [กรรม จิต อุตุ อาหาร] ตลอดชีวิต ชื่อว่า สันตติ ดังสาธกในคัมภีร์อรรถกถารุ.๔๓๓ ว่า

“นทีตีเร นิขาตกูปสฺมึ อุทกุคฺคมนกาโล วิย อาจโย นิพฺพตฺติ. ปริปุณฺณกาโล วิย อุปจโย วฑฺฒิ. อชฺโฌตฺถริตฺวา คมนกาโล วิย สนฺตติ ปวตฺติ รุ.๔๓๔” แปลความว่า การอุบัติเกิด เปรียบเหมือนเวลาที่น้ำขึ้นในบ่อน้ำที่ขุดไว้ใกล้ฝั่งแม่น้ำ ชื่อว่า การเกิดขึ้น [อาจยะ] ก่อน การเจริญเติบโต เปรียบเหมือนเวลาที่น้ำเต็มบ่อ ชื่อว่า การเกิดขึ้นต่อมา [อุปจยะ] ความเป็นไป เปรียบเหมือนเวลาที่น้ำท่วมล้น ชื่อว่า การดำเนินไป [สันตติ]

บทสรุปของผู้เขียน :

สรุปความว่า ในคัมภีร์อัฏฐสาลินีอรรถกถาและคัมภีร์วิสุทธิมรรคอรรถกถา ท่านอุปมาอุปจยรูปและสันตติรูปไว้ว่า เปรียบเหมือนบ่อน้ำที่ขุดไว้ใกล้ ๆ แม่น้ำ เมื่อขุดเสร็จใหม่ ๆ จะมีน้ำเริ่มไหลซึมเข้ามาในบ่อเป็นครั้งแรก ต่อมาน้ำนั้นก็จะซึมไหลเข้าไปในบ่อนั้นเรื่อย ๆ จนเต็มบ่อ นี้เปรียบได้กับอุปจยรูปที่เกิดขึ้นตั้งแต่ปฏิสนธิขณะจนครบบริบูรณ์ และเมื่อน้ำนั้นเต็มบ่อแล้ว ก็จะไหลล้นออกจากบ่อไปตามพื้นดินอีก นี้เปรียบได้กับสันตติรูป คือ เป็นรูปที่เกิดขึ้นติดต่อกันเรื่อย ๆ มานั่นเอง

ส่วนในคัมภีร์วิภาวินีกล่าวว่า “การเกิดขึ้นของรูปในช่วงเกิดจักขุทสกกลาปเป็นต้น หลังจากถือปฏิสนธิแล้ว ชื่อว่า อุปจยะ หลังจากนั้นชื่อว่า สันตติ” ข้อความนั้นย่อมสมควรโดยปริยายดังกล่าว

[คัมภีร์วิภาวินีกล่าวถึงการเกิดขึ้นและการเจริญเติบโตต่อมาไว้รวมกันโดยไม่แยกความหมายของ อุป อุปสรรคเป็น ๒ นัยตามคัมภีร์มูลฎีกา มตินั้นก็สมควรอยู่]

อุปจยะ หมายถึง การเกิดขึ้นของรูปในขณะถือปฏิสนธิของสัตว์ผู้เกิดในที่ชื้นแฉะและโอปปาติกสัตว์ เพราะมีสภาพเกิดขึ้นก่อนและเจริญเติบโตอย่างสมบูรณ์

สันตติ หมายถึง การเกิดขึ้นของรูปหลังจากนั้น

แม้รูปที่เกิดจากสมุฏฐาน ๓ [จิตตชรูป อุตุชรูป อาหารชรูป] ก็มีสันตติปัจจุบันโดยเฉพาะ ๆ เหมือนกัน กล่าวคือ รูปชนิดหนึ่ง ๆ นั้นมีระยะกาล ๓ ช่วง โดยการเกิดขึ้นก่อน เจริญเติบโต และดำเนินไป

การเกิดขึ้นก่อน หมายถึง สภาพที่รูปเกิดขึ้นก่อนรูปอื่นทั้งหมด ในกระแสแห่งรูปหนึ่ง [รูปวิถี]

การเจริญเติบโต หมายถึง สภาพการเกิดขึ้นของรูปที่เจริญเติบโตต่อจากนั้น

การดำเนินไป หมายถึง สภาพการเกิดขึ้นด้วยการดำรงอยู่และการดำเนินไปอย่างต่อเนื่อง ไม่เติบโตอีก ในเมื่อการเจริญเติบโตสิ้นสุดลงแล้ว

อนึ่ง การเกิดขึ้นก่อนและการเจริญเติบโต ชื่อว่า อุปจยะ ส่วนการดำเนินไป ชื่อว่า สันตติ

กล่าวโดยสังเขป พึงทราบอุปจยะและสันตติ ดังนี้ เมื่อพบเห็นระยะต่างกัน คือ การเกิดขึ้นก่อน การเจริญเติบโต และการดำเนินไปที่ประจักษ์ในกระแสรูปซึ่งมีใจครองหรือไม่มีใจครองทั้งหมด เช่น ต้นไม้ ต้นหญ้า กิ่งไม้ ใบไม้ ดอกไม้ และผลไม้ เป็นต้น ย่อมเกิดขึ้นก่อน เมื่อเกิดขึ้นแล้วย่อมเจริญเติบโต เมื่อการเจริญเติบโตสิ้นสุดลง ย่อมดำเนินไปอย่างต่อเนื่อง โดยไม่เติบโตอีก แล้วก็ดับสูญไป