| |
ปกิณณกเจตสิก   |  

ปกิณณกเจตสิก หมายถึง เจตสิกที่กระจัดกระจายอยู่โดยทั่ว ๆ ไป หมายความว่า เป็นเจตสิกที่สามารถประกอบกับจิตได้ทุกจำพวก ทั้งฝ่ายอกุศลจิตบ้าง กุศลจิตบ้าง วิบากจิตบ้าง กิริยาจิตบ้าง ซึ่งเป็นการประกอบได้ทั่วไปทั้งฝ่าย อโสภณะและโสภณะ หรือทั้งโลกียะและโลกุตตระ แต่การประกอบของปกิณณกเจตสิกนี้ ย่อมประกอบได้เพียงบางดวงเท่านั้น ไม่ใช่ประกอบกับจิตได้ทั้งหมด หรือไม่ใช่ประกอบร่วมกันเองได้ทั้งหมด เหมือนอย่างสัพพจิตตสาธารณเจตสิกที่กล่าวไปแล้ว เพราะฉะนั้น เจตสิกทั้ง ๖ ดวงนี้ จึงได้ชื่อว่า ปกิณณกะ แปลว่า เรี่ยราย หรือ กระจัดกระจาย หมายถึง สภาวธรรมที่เกิดอยู่ในจิตประเภทต่าง ๆ ได้ทั่วไป ตามสมควรแก่สภาพของจิตดวงนั้น ๆ ว่า ปกิณณกเจตสิกดวงไหน จะสามารถเกิดร่วมได้บ้าง ดังมีวจนัตถะแสดงว่า “สัพเพสุ ธัมเมสุ วิกีรันติ ยุญชันตีติ ปะกิณณะกา” แปลความว่า ธรรมเหล่าใดย่อมประกอบเรี่ยรายอยู่ในธรรมทั้งหลายได้ เพราะฉะนั้น ธรรมเหล่านั้น ชื่อว่า ปกิณณกะ ได้แก่ ปกิณณกเจตสิก ๖ นั่นเอง

เพราะฉะนั้น ปกิณณกเจตสิกแต่ละดวง จึงประกอบกับจิตได้ไม่เท่ากัน และประกอบกับจิตบางดวงได้ไม่เหมือนกัน ทั้งนี้ ขึ้นอยู่กับสภาพของจิตดวงนั้น ๆ ว่า จะมีสภาพเหมาะสมที่ปกิณณกเจตสิกแต่ละดวงจะเข้าประกอบร่วมด้วยได้หรือไม่ นั่นเอง


เกี่ยวกับตำราอภิธรรม ออนไลน์ (Disclaimer)
ตำราอภิธรรมออนไลน์ พัฒนาขึ้นโดยความร่วมมือของอภิธรรมมหาวิทยาลัย วัดระฆังฯ วัดญาณเวศกวัน และ หอจดหมายเหตุพุทธทาส อินทปัญโญ เพื่อนำเสนอสื่อธรรมสำหรับการศึกษาค้นคว้า โดยได้รับอนุญาต และเอกสารต้นฉบับจากผู้เขียน ดังนี้
(๑) พระมหาชินวัฒน์ จกฺกวโร (๒๕๕๒), จิตปรมัตถ์: คู่มือศึกษาอภิธัมมัตถสังคหะ ปริเฉจที่ ๑, พิมพ์ครั้งที่ ๑.
(๒) พระมหาชินวัฒน์ จกฺกวโร (๒๕๕๖), เจตสิกปรมัตถ์: คู่มือศึกษาอภิธัมมัตถสังคหะ ปริเฉจที่ ๒, พิมพ์ครั้งที่ ๑.
(๓) พระมหาชินวัฒน์ จกฺกวโร (๒๕๖๓), รูปปรมัตถ์: คู่มือศึกษาอภิธัมมัตถสังคหะ ปริเฉจที่ ๖, พิมพ์ครั้งที่ ๑.
ผู้สนใจศึกษาสามารถติดต่อสอบถามรายละเอียดเกี่ยวกับหนังสือ และหลักสูตรการศึกษาได้ที่ สำนักงานอภิธรรมมหาวิทยาลัยแห่งประเทศไทย วัดระฆังโฆษิตารามวรมหาวิหาร (คณะ ๗) แขวงศิริราช เขตบางกอกน้อย กรุงเทพฯ ๑๐๗๐๐ โทร ๐๒ ๔๑๑ ๔๕๔๖, ๑๒ ๔๑๒ ๑๐๘๔, ๐๘๖ ๐๓๘ ๒๙๓๓

  |